Misja i cele Konkursu

Celem Międzynarodowego Konkursu Muzyki Polskiej im. Stanisława Moniuszki jest popularyzacja polskiej muzyki na świecie oraz utrwalenie w świadomości odbiorców znaczenia twórczości 60 wybitnych polskich kompozytorów.

Konkurs promuje dorobek muzyki polskiej XIX i XX wieku, zwłaszcza utwory, które odkrywane są na nowo przez uczestników wydarzenia. Dzięki temu repertuar ten można przywrócić w praktyce koncertowej. Konkurs jest kierowany do profesjonalistów, bez ograniczeń ze względu na wiek i obywatelstwo uczestników. Ma się przyczynić do tego, by szeroka, międzynarodowa publiczność poznała prezentowane utwory, a spuścizna pokoleń polskich twórców doczekała się należytego opracowania i nowych edycji. Równie ważnym celem konkursu jest promowanie utalentowanych muzyków, którzy zdecydują się włączyć do swojego repertuaru mniej znane dzieła polskich autorów. Organizacja konkursu to także promocja Polski jako miejsca, w którym odbywają się wydarzenia artystyczne o ogólnoświatowym zasięgu.

Podstawowe założenia 

Konkurs odbywa się co dwa lata i może być przeznaczony dla różnych składów wykonawczych. Druga edycja konkursu odbędzie się w dwóch kategoriach – fortepian i zespoły kameralne. W konkursie mogą uczestniczyć muzycy-instrumentaliści zgłaszający się indywidualnie oraz jako zespoły kameralne (od duetów po składy dwunastoosobowe). W konkursie nie ma ograniczeń ze względu na wiek i obywatelstwo uczestników.

Historia konkursu i dotychczasowi laureaci 

18 grudnia 2018 roku oficjalnie powołano do życia Międzynarodowy Konkurs Muzyki Polskiej im. Stanisława Moniuszki w Rzeszowie organizowany przez Instytut Muzyki i Tańca pod patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Współorganizatorem Konkursu została Filharmonia Podkarpacka im. Artura Malawskiego w Rzeszowie, a gospodarzem wydarzenia Województwo Podkarpackie. List intencyjny w sprawie utworzenia Konkursu podpisali wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński, dyrektor Instytutu Muzyki i Tańca Maxymilian Bylicki, dyrektor Filharmonii Podkarpackiej im. Artura Malawskiego w Rzeszowie prof. Marta Wierzbieniec oraz marszałek Województwa Podkarpackiego Władysław Ortyl. Patronatem Narodowym w Stulecie Odzyskania Niepodległości objął to wydarzenie Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda.

Pierwsza edycja Konkursu odbyła się 20–27 września 2019 roku w Filharmonii Podkarpackiej im. Artura Malawskiego w Rzeszowie w dwóch kategoriach: „pianiści” oraz „zespoły kameralne”. Do Konkursu zakwalifikowało się 17 pianistów oraz 24 zespoły kameralne, łącznie 81 muzyków. Uczestnicy pochodzili z Polski, Rosji, Ukrainy, Rumunii, Hong Kongu i Izraela.

Jury w kategorii „pianiści”, pod przewodnictwem prof. Jarosława Drzewieckiego, przyznało pierwszą nagrodę rosyjskiemu pianiście Pavlowi Dombrovskiemu, wychowankowi moskiewskich szkół artystycznych. Drugą nagrodę, ufundowaną przez Fundację PKO Banku Polskiego, zdobył polski pianista Piotr Ryszard Pawlak. Trzecia nagroda ufundowana przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS trafiła do rąk Mateusza Krzyżowskiego. Wyróżnienia w tej kategorii przypadły Michałowi Dziewiorowi, Tymoteuszowie Biesowi oraz Ivanowi Shemchukowi z Ukrainy. Wszyscy pianiści, w etapie finałowym, wykonywali wybrany przez siebie koncert fortepianowy z towarzyszeniem Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Podkarpackiej im. Artura Malawskiego pod batutą Tadeusza Chmiela i Jerzego Salwarowskiego.

W kategorii „zespoły kameralne” jury pod przewodnictwem prof. Andrzeja Tatarskiego przyznało pierwszą nagrodę duetowi skrzypcowemu z Polski – Gidaszewska/ Łaguniak Duo (obecnie Polish Violin Duo). W tej kategorii konkursowej jury zadecydowało o przyznaniu dwóch równorzędnych drugich nagród. Przypadły one kwartetowi smyczkowemu Ãtma Quartet oraz kwintetowi dętemu Cracow Golden Quintet. Nagrodę dla zespołu Ãtma Quartet ufundował Związek Artystów Wykonawców STOART. W kategorii „zespoły kameralne” nie przyznano trzeciej nagrody, wyróżnienia przypadły następującym zespołom: Roksana Kwaśnikowska / Łukasz Chrzęszczyk, Novi Piano Duo oraz Apeiron Trio. 

Zwieńczeniem Konkursu była uroczysta gala rozdania nagród połączona z koncertem laureatów. Koncert retransmitowany był w publicznej telewizji TVP Kultura, zaś wybrane fragmenty zaprezentowano na antenie Programu Drugiego Polskiego Radia. Dla tych melomanów, którzy nie mogli być obecni w Rzeszowie, koncert został powtórzony w Sali Koncertowej Filharmonii Narodowej.

Finansowe nagrody regulaminowe w Konkursie wyniosły łącznie 84 000 Euro. Przyznano również nagrody pozaregulaminowe – łącznie 20 koncertów w kraju i za granicą, dwie nagrody młodych krytyków oraz dwie nagrody w formie rocznej opieki medialnej.

Pierwszą edycję Konkursu zorganizowano według najnowszych tendencji realizacji tego typu przedsięwzięć na świecie tj. jako ważne wydarzenie w branży muzycznej, ale także jako inicjatywę otwartą dla każdego zainteresowanego odkrywaniem muzyki – w szczególności muzyki polskiej, m.in. poprzez rozmaite wydarzenia towarzyszące.

Podczas trwania Konkursu odbyły się targi wydawnictw nutowych i fonograficznych, spotkanie autorskie z dr Danutą Gwizdalanką promujące książkę pt. „100 lat z dziejów polskiej muzyki”, warsztaty „Krytyka muzyczna 2.0”, czyli program dla przyszłych recenzentów wydarzeń muzycznych oraz wykład wybitnej polskiej muzykolog, prof. Ireny Poniatowskiej, poświęcony kwestiom narodowości w muzyce. Wszystkie przesłuchania były otwarte dla publiczności, bezpośrednio transmitowane w internecie oraz relacjonowane na stronie Konkursu, na portalu Facebook, jak również w mediach (prasa, radio). Konkursowi towarzyszył obszerny, dwujęzyczny katalog konkursowy przedstawiający sylwetki jurorów, uczestników i kompozytorów, powstała dokumentacja fotograficzna wszystkich wydarzeń. Stacja TVP Kultura zrealizowała telewizyjny reportaż o konkursowych zmaganiach, wyemitowany na telewizyjnej antenie 9 października 2019 roku. W niedługi czas po Konkursie można było zapoznać się z recenzjami konkursowych prezentacji spod pióra młodych krytyków, którzy uczestniczyli w warsztatach „Krytyka muzyczna 2.0”

W trakcie Konkursu jurorzy i publiczność mieli okazję wysłuchać wielu rzadko prezentowanych utworów, a nagrania przesłuchań konkursowych stanowią jedną z ciekawszych dokumentacji wykonawstwa muzyki polskiej. Z tego obszernego materiału, Instytut Muzyki i Tańca wybrał do utrwalenia na sześciu płytach CD, wydanych przez wydawnictwo DUX, czterdzieści pięć utworów dziewiętnastu polskich kompozytorów. Trzy z zaprezentowanych na płytach kompozycji – Duo concertant f-moll na dwoje skrzypiec Joachima Kaczkowskiego oraz BajkaBurleska na skrzypce i fortepian Artura Malawskiego doczekały się w ten sposób światowej premiery fonograficznej. Wydanie płyt było realizacją jednego z najważniejszych celów, jaki przyświeca Konkursowi – propagowania i przywracania do życia koncertowego zapomnianej lub niedocenianej części dziedzictwa polskiej muzyki oraz promowania utalentowanych muzyków. Nagrania zostały dostrzeżone i docenione wysoką notą recenzencką przez belgijski „Crescendo Magazine”.

Działania dokumentacyjne muzyki polskiej, będącej przedmiotem konkursu, dotyczyły także materiałów nutowych. Obszerną bazę kompozycji, stworzoną na potrzeby Konkursu, udostępniono na stronie internetowej Konkursu.

Przed nami trzecia edycja Konkursu 2-9 lipca 2023 roku. Czekamy z niecierpliwością na kolejnych uczestników Międzynarodowego Konkursu Muzyki Polskiej, na nowe muzyczne odkrycia i współtworzenie historii tego wyjątkowego wydarzenia.