Pianista / Kompozytor / Dyrygent Chóralny / Pedagog

Józef Władysław Krogulski

(4.09.1815 - 9.01.1842)

Portrait of Józef Władysław Krogulski by Marcin Władyka based on lithography by Juliusz Volmar Fleck & Co., ca 1850, from the collection of the National Library in Warsaw / Polona, in the public domain.

Listy utworów

(4.09.1815 – 9.01.1842) pianista, kompozytor, dyrygent chóralny i pedagog urodzony w Tarnowie, zmarły w Warszawie. Pochodził z rodziny o tradycjach muzycznych; jego ojciec, Michał, był kompozytorem i nauczycielem muzyki. Edukację odbywał w Szkole Głównej Muzyki w Warszawie pod kierunkiem Karola Kurpińskiego i Józefa Elsnera.

Karierę pianistyczną rozpoczął już w wieku 10 lat, szybko zdobywając rozgłos jako cudowne dziecko. Występował głównie na terenie Polski, w takich miastach jak Warszawa (m.in. w Teatrze Narodowym), Kalisz, Poznań, Wrocław, Kraków, Radom, Legnica, Lublin czy Zamość, ale także poza granicami kraju, m.in. w Berlinie, Dreźnie, Moritzburgu i Lipsku. W trakcie podróży koncertowych poziom jego gry stale się podnosił, zyskując tak na głębi wyrazu, jak i na sprawności technicznej. W późniejszym okresie życia, działalność pianistyczna Krogulskiego uległa osłabieniu ze względu na problemy zdrowotne i osobiste. Ograniczył wtedy swoje występy niemal wyłącznie do Warszawy. Recenzenci podkreślali przede wszystkim jego imponujące umiejętności techniczne, pamięć muzyczną, sprawne czytanie nut i talent improwizatorski. Po zdystansowanym stosunku Chopina do gry Krogulskiego sądzić można jednak, iż aspekt techniczny górował nad interpretacyjnym.

Działalność pedagogiczną w zakresie nauki gry na fortepianie prowadził od wieku 16 lat do końca życia. Dodatkowo, zajmował się prowadzeniem zespołów chóralnych. Założył w Warszawie chór wychowanek Instytutu Św. Kazimierza na Tamce oraz, we współpracy z ojcem, amatorski chór mieszany w kościele Trynitarzy na Solcu. Z obydwoma zespołami wiele koncertował oraz utrzymywał ich poziom artystyczny na wysokim poziomie. Z jego zespołami chóralnymi współpracowali m.in. tacy artyści jak Wilhelm Troszel, Jan Nepomucen Szczurowski czy Ignacy Komorowski. Zespoły te stały się także inspiracją do powstania niemal wszystkich kompozycji chóralnych Krogulskiego oraz prezentacji wraz z nimi dzieł m.in.: Józefa Elsnera, Josepha Haydna, Karola Kurpińskiego, Étienne’a Méhula czy Luigiego Cherubiniego.

Na twórczość kompozytorską Krogulskiego składają się utwory wielko- jak i małoobsadowe, przeznaczone na składy wokalne, instrumentalne oraz mieszane. Grupę najliczniejszą stanowią kompozycje wokalno-instrumentalne, utrzymane w gatunkach takich jak: kantata, msza, oratorium, hymn i in. Licznie reprezentowana jest także grupa utworów na fortepian solo, wśród których przeważają miniatury taneczne i nietaneczne, m.in. mazurki i polonezy, lecz obecne są również gatunki takie jak: sonata, wariacje czy fantazja. Spod pióra twórcy wyszły również kompozycje orkiestrowe, kameralne i sceniczne, choć liczba tych utworów jest stosunkowo niewielka. Dzieła wokalne, tak na chór jak i na głos z akompaniamentem fortepianu pisane były do słów Franciszka Karpińskiego, Franciszka Ksawerego Kurowskiego, Adama Mickiewicza i in.

Język muzyczny Krogulskiego pozostawał spójny z ówcześnie panującymi tendencjami. Twórca korzystał z klasycznych środków kompozytorskich, budując melodię niemal wyłącznie na schematach diatonicznych, realizując konwencjonalne plany harmoniczne oraz faworyzując ornamentykę, a na gruncie utworów fortepianowych – wirtuozerię właściwą stylowi brillant. Często stosowanym zabiegiem było cytowanie bądź inspirowanie się polskimi melodiami ludowymi i patriotycznymi. Na większą uwagę zasługuje twórczość pieśniowa, wykazująca tendencje romantyczne poprzez swoją liryczną wymowę oraz kompozycje chóralne. W tych ostatnich sięga kompozytor po środki polifoniczne i technikę koncertującą, a także wykazuje bogatszą inwencję melodyczną. Dodatkowym atutem jest wykorzystanie w tych utworach tekstów polskich.

Źródło biogramu: Chmara-Żaczkiewicz Barbara, Krogulski Józef, w: Encyklopedia muzyczna PWM, Dziębowska Elżbieta (red.), t. 5, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1997, ss. 211-213, Krogulski Mariusz Lesław, Krogulska Justyna, Józef Władysław Krogulski (1815-1842). Rodzina-życie-twórczość, Tarnów 2015, opracował Antoni Szymański.