Fryderyk Chopin

(22.02/1.03.1810 – 17.10.1849) kompozytor i pianista urodzony w Żelazowej Woli k. Sochaczewa, zmarły w Paryżu. Sam uznawał 1 marca za datę swoich urodzin, jednak metryka chrztu wskazuje dzień 22 lutego. Jego ojciec, Mikołaj Chopin, był spolonizowanym francuzem, matka zaś – Tekla Justyna Krzyżanowska zarządzała gospodarstwem hrabiów Skarbków, gdzie poznała się ze swoim przyszłym mężem. W kilka miesięcy po narodzinach Fryderyka cała rodzina przeniosła się do Warszawy. Edukację muzyczną w zakresie gry na fortepianie odbywał Chopin pod kierunkiem Wojciecha Żywnego oraz prawdopodobnie Wilhelma Wacława Würfla (fortepian i organy). Następnie, w roku 1826, został studentem wydziału „teorii muzyki, jenerałbasu i kompozycji” Szkoły Głównej Muzyki w Warszawie, kierowanej przez Józefa Elsnera, którą ukończył w roku 1829 z zanotowanym w raporcie komentarzem Elsnera: „Trzecioletni Szopen Fryderyk – szczególna zdatność, geniusz muzyczny”. Doświadczenia muzyczne zdobywał dodatkowo w trakcie podróży m.in. do Berlina i Wiednia. Jesienią 1831 roku wyjechał do Paryża, świadomie wybierając status emigranta; nie podporządkował się bowiem rozporządzeniu cara panującego w Polsce i nie wystąpił do ambasady rosyjskiej z wnioskiem o przedłużenie paszportu. W ten sposób zamknął sobie możliwość legalnego powrotu do kraju. W Paryżu znalazł się w otoczeniu wielu rodaków, ludzi kultury uciekających przed rosyjskimi okupantami. Były to takie postaci jak: Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Stefan Witwicki czy Julian Ursyn Niemcewicz. Zawiązał tam także znajomości z młodymi muzykami, m.in.: Franzem Lisztem, Hectorem Berliozem, Ferdinandem Hillerem czy Augustem Franchommem. Zmarł na gruźlicę płuc w swoim paryskim mieszkaniu przy Placu Vendôme. Pochowany został w Paryżu na cmentarzu Pére-Lachaise, jednak zgodnie z jego ostatnią wolą, siostra kompozytora przewiozła jego serce do Warszawy, gdzie wmurowane zostało w filar kościoła Świętego Krzyża na Krakowskim Przedmieściu.

Talent muzyczny Chopina zaczął objawiać się bardzo wcześnie. Już w wieku 7 lat skomponował dwa polonezy (g-moll i B-dur). Porównywany był, jako cudowne dziecko, z Wolfgangiem Amadeuszem Mozartem, a warszawskie gazety nazywały go m.in. „małym Chopinkiem”. Wcześnie rozpoczął również karierę pianistyczną, występując w salonach arystokratów warszawskich, a w późniejszym okresie w takich ośrodkach jak: Wiedeń, Monachium, Stuttgart, Paryż czy Londyn. Rzadko jednak i niechętnie prezentował się na estradach publicznych. Jego ulubionym miejscem koncertów było prywatne, przyjazne grono, w którym odsłaniał pełnię swoich możliwości pianistycznych i ekspresyjnych. Dodatkowo, prowadził działalność pedagogiczną, która stała się jego głównym źródłem utrzymania podczas pobytu w Paryżu. Zdobył duże uznanie udzielając lekcji polskim i francuskim arystokratom.

W swojej twórczości kompozytorskiej ograniczył się Chopin niemal wyłącznie do fortepianu. Zdecydowana większość jego utworów przeznaczona jest na ten instrument solo. Znaleźć można wśród nich takie gatunki jak: mazurek, polonez, walc, nokturn, ballada, scherzo, sonata, rondo, wariacje, preludium, etiuda, impromptu oraz inne miniatury taneczne i nietaneczne. Pozostałą część twórczości stanowią utwory na składy kameralne zawierające fortepian oraz na fortepian z orkiestrą, m.in.: pieśni, Trio g-moll na fortepian, skrzypce i wiolonczelę, Sonata g-moll na fortepian i wiolonczelę, Koncert fortepianowy f-moll czy Koncert fortepianowy e-moll.

Język muzyczny Chopina rozwinął się z wirtuozowskiego stylu brillant, który w twórczości kompozytora przerodził się w postać wyjątkowo uduchowioną i pogłębioną emocjonalnie. Celem nadrzędnym przestała być wirtuozeria sama w sobie. Stylistykę jego twórczości charakteryzuje przebogata inwencja melodyczna, subtelny liryzm, wyrafinowana ornamentyka oraz rozwinięty czynnik harmoniczny. Twórca rozluźnił znacząco klasyczne zasady tonalne, m.in. stosując śmiałe modulacje, łącząc akordy w niekonwencjonalny sposób i korzystając z ludowego materiału skalowego. W swoich utworach dogłębnie wykorzystywał możliwości fortepianu, czym silnie wpłynął na rozwój muzyki przeznaczonej na ten instrument. Ważnym czynnikiem dzieł Chopina jest ich narodowość, obecna szczególnie w mazurkach i polonezach, która stała się wzorem dla innych twórców polskich i zagranicznych. Zasługi kompozytora leżą również w znaczącym rozszerzeniu horyzontów ekspresji muzycznej poprzez ukazanie w jego muzyce skrajnie różnych i wielorakich odcieni emocjonalnych.

Źródło biogramu: Smoleńska-Zielińska Barbara, Biografia Fryderyka Chopina, na: http://chopin.pl/biografia_chopina.pl.html (dostęp: 8.10.2018) oraz Smoleńska-Zielińska Barbara, O muzyce Fryderyka Chopina. Zarys monograficzny, na: http://chopin.pl/biografia_tworczosci.pl.html (dostęp: 8.10.2018), opracował Antoni Szymański.