Karol Kurpiński

(ochrzcz. 6.03.1785 – 18.09.1857) kompozytor, dyrygent, pedagog, ochrzczony we Włoszakowicach (Wielkopolska), zmarły w Warszawie. Gry na skrzypcach i organach uczył go ojciec. W 1797 roku objął posadę organisty w kościele w Sarnowie koło Rawicza, gdzie jego wuj był proboszczem. Stąd w 1800 roku przeniósł się do Moszkowa we wschodniej Małopolsce i został drugim skrzypkiem w kapeli dworskiej Feliksa Polanowskiego. W tym czasie poznał bliżej włoską i niemiecką muzykę operową (m.in. podczas wyjazdów do Lwowa) i zdobył jako samouk wykształcenie muzyczne. Wiosną 1810 roku przybył do Warszawy. Utrzymywał się początkowo z prywatnych lekcji muzyki, a od lipca został przyjęty przez Wojciecha Bogusławskiego na drugiego – obok Józefa Elsnera – dyrygenta opery Teatru Narodowego, gdzie był również korepetytorem solistów i chóru. Doprowadził do powiększenia składu orkiestry oraz chórów, podniósł ich poziom muzyczny i wykonawczy. Na stanowisku dyrygenta opery pozostawał przez 30 lat.

Jako dyrygent wystąpił po raz pierwszy 5 sierpnia 1810 roku, jako kompozytor zaś zadebiutował 4 grudnia 1810 kantatą ku czci Napoleona. W latach 1811-21 należał do masonerii uzyskując przedostatni stopień wtajemniczenia. W 1812 roku był nauczycielem muzyki w Szkole Dramatycznej przy Teatrze Narodowym, w latach 1817-19 w Szkole Muzyki i Sztuki Dramatycznej w Warszawie. W 1819 roku car Aleksander I mianował go nadwornym kapelmistrzem, a w 1823 roku odznaczył Orderem Św. Stanisława. W 1820 roku Kurpiński założył pierwsze polskie czasopismo muzyczne “Tygodnik Muzyczny”, w którym zamieszczał swoje artykuły. W marcu 1823 roku dyrekcja Teatru Narodowego wysłała go w podróż po Europie (Niemcy, Francja, Włochy, Austria), w celu zapoznania się z działalnością teatrów operowych w Zachodniej Europie. W trakcie jej trwania napisał “Dziennik z podróży”, wydany pod redakcją Zdzisława Jachimeckiego (PWM, Kraków 1954).

Po odejściu Józefa Elsnera z Teatru został od lipca 1824 roku jedynym dyrygentem i dyrektorem sceny operowej. Wystawił na niej wiele oper zagranicznych (m.in. Westalkę Gasparo Luigi Spontiniego, Don Juana Wolfganga Amadeusa Mozarta, Wolnego strzelca Carla Marii von Webera, Białą damę Françoisa-Adriena Boieldieu’a, Niemą z Portici i Fra Diavolo Daniela Françoisa Aubera, Roberta Diabła Giacomo Meyerbeera, Zampę Ferdinanda Hérolda, Napój miłosny Gaetano Donizettiego, Lunatyczkę Vincenzo Belliniego oraz opery Gioacchino Rossiniego: Tankreda, Srokę złodziejkę, Cyrulika sewilskiego i Włoszkę w Algierze), a także polskich, w tym wiele własnych. Równolegle prowadził działalność koncertową, dyrygował prawie wszystkimi koncertami w stolicy, m.in. 17 marca 1830 roku podczas prawykonania Koncertu fortepianowego f-moll Fryderyka Chopina z udziałem kompozytora jako solisty. W 1835 roku zorganizował przy Teatrze Wielkim Szkołę Śpiewu, której był dyrektorem do 1840 roku. Miała ona częściowo zastąpić zlikwidowaną w wyniku Powstania Listopadowego Szkołę Główną Muzyki. W 1840 roku Kurpiński odszedł z Teatru Narodowego. Ostatnie lata życia spędził w osamotnieniu.

Źródło biogramu: www.culture.pl, Małgorzata Kosińska, Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, październik 2006.